Απαντήσεις σε 16 ερωτήσεις για τα εργασιακά

Mείωση μισθών μέσα από επιχειρησιακές συμβάσεις, περαιτέρω ευελιξία στην αγορά εργασίας και απόλυση χωρίς αποζημίωση για όσους απασχολούνται έως και 12 μήνες προβλέπει ο νέος νόμος. 

Οι αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις είναι σαρωτικές, καθώς οι επιχειρήσεις μπορούν μέσα από την υπογραφή νέων συμβάσεων να «σπάσουν» την κλαδική σύμβαση και να προχωρήσουν στη μείωση των μισθών.

Η μόνη ασφαλιστική δικλίδα για τους εργαζόμενους είναι η εθνική συλλογική σύμβαση εργασίας, που προβλέπει κατώτερο μισθό στα 740 ευρώ. Μάλιστα οι νέες συμβάσεις θα ρυθμίζουν όχι μόνο τους μισθούς αλλά και το σύνολο των εργασιακών σχέσεων (από τις θέσεις εργασίας μέχρι και τις ευέλικτες μορφές απασχόλησης).

Παράλληλα μια σειρά νέων ρυθμίσεων έχουν ως αποτέλεσμα η αγορά εργασίας να γίνεται ακόμα πιο «ελαστική». Οι εργοδότες μπορούν να απολύουν χωρίς αποζημίωση κατά τη διάρκεια μίας 12μηνης δοκιμαστικής περιόδου, ενώ αυξάνεται ο χρόνος της διαθεσιμότητας και της ενοικίασης των εργαζομένων.Το νέο «τοπίο» στις εργασιακές σχέσεις παρουσιάζεται μέσα από απαντήσεις στα συνηθέστερα ερωτήματα των ασφαλισμένων.

1 Τι αλλάζει στην ελληνική αγορά εργασίας με την εισαγωγή των ειδικών επιχειρησιακών συλλογικών συμβάσεων;
Οι νέες επιχειρησιακές συμβάσεις θα υπερισχύουν των κλαδικών συμβάσεων χωρίς περιορισμούς. Δηλαδή με τις νέες συμβάσεις μία επιχείρηση θα μπορεί να καταβάλλει στους εργαζόμενους μισθό χαμηλότερο από ό,τι προβλέπει η κλαδική σύμβαση εργασίας. Σημειώνεται πως μέχρι τώρα οι επιχειρησιακές συμβάσεις -όπου αυτές υπογράφονταν- προέβλεπαν ευνοϊκότερους όρους από την κλαδική σύμβαση εργασίας.
2 Προβλέπεται συγκεκριμένο ποσοστό μείωσης των μισθών με τις νέες επιχειρησιακές συμβάσεις;
Δεν προσδιορίζεται ποσοστό μείωσης των μισθών, το οποίο θα κριθεί από τη διαπραγμάτευση του εργοδότη με το συνδικάτο. Αυτό ουσιαστικά ανοίγει τον ασκό του Αιόλου, με τις μειώσεις να φτάνουν ή και να ξεπερνούν το 26%. Για παράδειγμα σήμερα ένας εμποροϋπάλληλος παίρνει ως μισθό 903 ευρώ, ενώ ο κατώτερος μισθός με βάση την εθνική συλλογική σύμβαση είναι 740 ευρώ.
3 Οι επιχειρησιακές συμβάσεις μπορούν να προβλέπουν αμοιβές και κάτω από την εθνική συλλογική σύμβαση εργασίας;
Σε καμία περίπτωση οι επιχειρησιακές συμβάσεις δεν είναι δυνατόν να «σπάσουν» τον κατώτερο μισθό που προβλέπει η εθνική συλλογική σύμβαση. Ο λεγόμενος και μισθός ασφαλείας -που διαμορφώνεται στα 740 ευρώ- διατηρείται.
4 Θα υπάρξουν και... παράπλευρες απώλειες από τη μείωση των μισθών με τις νέες επιχειρησιακές συμβάσεις;
Ναι, αφού η περικοπή των μισθών σε δεύτερη φάση οδηγεί σε μείωση των συντάξεων. Το ποσό της μείωσης της σύνταξης μπορεί να φτάνει τα 200 ευρώ τον μήνα και θα αφορά όχι μόνο τα Ταμεία κύριας ασφάλισης αλλά και τα επικουρικά. Για παράδειγμα σήμερα εργαζόμενος με μισθό 2.400 ευρώ θα πάρει μετά από 35 έτη υπηρεσίας σύνταξη 1.662 ευρώ. Ωστόσο, αν ο μισθός του πέσει στα 2.000 ευρώ, αυτό θα συμπαρασύρει τη σύνταξη προς τα κάτω και θα πρέπει να περιοριστεί στα 1.400 ευρώ.
Το πεδίο δράσης
Και απολύσεις και μειώσεις μισθών
5 Οι επιχειρησιακές συμβάσεις θα ρυθμίζουν και άλλα θέματα;
Οι συμβάσεις θα ρυθμίζουν από τις απολύσεις μέχρι και τις ευέλικτες μορφές απασχόλησης. Συγκεκριμένα θα καθορίζουν τον αριθμό των θέσεων εργασίας, τους όρους και προϋποθέσεις μερικής απασχόλησης, εκ περιτροπής εργασίας και διαθεσιμότητας, καθώς και κάθε άλλο όρο εφαρμογής, περιλαμβανομένης της διάρκειάς τους. Αυτό στην πράξη σημαίνει πως μπορεί μία επιχείρηση να προχωρήσει σε απολύσεις και ταυτόχρονα να μειώσει τους μισθούς. Για να αποφευχθεί μία τέτοια εξέλιξη θα πρέπει να υπάρχει συγκεκριμένος όρος που να προβλέπει τη διατήρηση των θέσεων εργασίας για όσο διάστημα εφαρμόζεται η επιχειρησιακή σύμβαση.
Νέες συμβάσεις
Οι όροι και οι προϋποθέσεις εφαρμογής τους
6 Ποιος εκπροσωπεί τους εργαζόμενους στη διαπραγμάτευση με τον εργοδότη για την υπογραφή επιχειρησιακής σύμβασης;
Σε μεγάλες επιχειρήσεις υπάρχουν ήδη σωματεία, τα οποία θα αναλάβουν τη διαπραγμάτευση για την υπογραφή επιχειρησιακής σύμβασης. Στις επιχειρήσεις με λιγότερους από 50 εργαζόμενους τον ρόλο αυτό μπορεί να αναλάβει το αντίστοιχο κλαδικό σωματείο
7 Μπορεί ένας εργοδότης να προχωρήσει στο «σπάσιμο» της κλαδικής σύμβασης χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του συνδικάτου;
Για την εφαρμογή της επιχειρησιακής σύμβασης θα πρέπει απαραιτήτως να υπάρχει σύμφωνη γνώμη και των δύο πλευρών (δηλαδή του εργοδότη και του σωματείου). Σε περίπτωση που δεν υπάρξει συμφωνία δεν μπορεί να εφαρμοστεί επιχειρησιακή σύμβαση.
8 Ποια «γραμμή» θα ακολουθήσει το συνδικαλιστικό κίνημα στο θέμα των επιχειρησιακών συμβάσεων εργασίας;
To συνδικαλιστικό κίνημα είναι κατηγορηματικά αντίθετο με την υπογραφή επιχειρησιακών συμβάσεων που θα μειώνουν τους μισθούς. Για τον σκοπό αυτό έχει ξεκινήσει ήδη σειρά επαφών με τα πρωτοβάθμια σωματεία, ώστε να διασφαλιστεί πως δεν θα υπάρξουν συνδικαλιστές που θα υπογράψουν τις νέου τύπου συμβάσεις. Το θέμα των επιχειρησιακών συμβάσεων θα μπορούσε να εξεταστεί σε ελάχιστες μόνο περιπτώσεις, όπου οι επιχειρήσεις έχουν διαπιστωμένα οικονομικά προβλήματα και μόνο αν διασφαλιστεί πως δεν θα γίνουν απολύσεις.
9 Σε ποιες περιπτώσεις εφαρμόζονται οι κλαδικές συμβάσεις εργασίας;
Εφαρμόζονται στο σύνολο των εργαζομένων ενός κλάδου, εκτός από τις επιχειρήσεις που θα υπογραφούν οι νέες συμβάσεις εργασίας.
H AΠΟΖΗΜΙΩΣΗ
Ολόκληρη ή... πετσοκομμένη;
10 Υπάρχουν συγκεκριμένοι όροι για την υπαγωγή μιας επιχείρησης στη νέα ρύθμιση:
Δεν προσδιορίζονται τα κριτήρια. Το μόνο που προβλέπεται είναι πως τα εμπλεκόμενα μέρη υποβάλλουν από κοινού αιτιολογική έκθεση προς το Συμβούλιο Κοινωνικού Ελέγχου Επιθεώρησης Εργασίας.
11 Πώς προσδιορίζεται η αποζημίωση σε περίπτωση απόλυσης σε όσες επιχειρήσεις ισχύουν οι νέες συμβάσεις;
Και αυτό το θέμα θα αποφασίζεται στη διαπραγμάτευση εργοδότη και συνδικάτου για τη νέα επιχειρησιακή σύμβαση. Στον νόμο προβλέπεται πως σε περίπτωση παραβίασης των όρων η επιχειρησιακή σύμβαση είναι άκυρη και η αποζημίωση υπολογίζεται με βάση τις αποδοχές της κλαδικής σύμβασης. Ωστόσο, φαίνεται πως σε όσες περιπτώσεις δεν υπάρχει ρήτρα στη σύμβαση που να απαγορεύει τις απολύσεις η αποζημίωση θα υπολογίζεται με βάση τον νέο μισθό. Αυτό στην πράξη σημαίνει πως η αποζημίωση θα είναι «πετσοκομμένη».
12 Ποιες αλλαγές έρχονται στο καθεστώς των αποζημιώσεων σε περίπτωση απόλυσης;
Χωρίς αποζημίωση θα απολύονται όσοι προσλαμβάνονται για «δοκιμαστική περίοδο» 12 μηνών. Επιπλέον η αποζημίωση για όσους απασχολούνται από 12 έως 24 μήνες πέφτει στον ένα μήνα (από δύο που ήταν μέχρι σήμερα).
13 Τι ισχύει για την «ενοικίαση» των εργαζομένων;
Η διάρκεια της απασχόλησης εργαζομένων σε έμμεσο εργοδότη (με τυχόν παρατάσεις) καθορίζεται στους 36 μήνες από τους 18 μήνες που είναι σήμερα (πρόκειται για τις περιπτώσεις της «ενοικίασης» προσωπικού). Ωστόσο, μετά την πάροδο των 36 μηνών ο εργαζόμενος θεωρείται ότι έχει σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου με τον έμμεσο εργοδότη.
14 Υπάρχουν αλλαγές για τους μερικώς απασχολούμενους;
Ο τρόπος υπολογισμού της αμοιβής όσων εργάζονται με μερική απασχόληση επανακαθορίζεται. Συγκεκριμένα η αμοιβή τους, συμπεριλαμβανομένης της αμοιβής από τυχόν πρόσθετη εργασία, πέρα από αυτή που έχει συμφωνηθεί, θα είναι ανάλογη με την αμοιβή του συγκρίσιμου εργαζόμενου (δηλαδή του εργαζόμενου πλήρους απασχόλησης σε ανάλογη θέση εργασίας), χωρίς προσαυξήσεις.
15 Τι ισχύει με τον χρόνο της διαθεσιμότητας;
Ο χρόνος της διαθεσιμότητας των εργαζομένων στις επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα επεκτείνεται από τους 6 στους 9 μήνες.
Οργανισμός Μεσολάβησης και Διαιτησίας
Οι τέσσερις βασικές ρυθμίσεις
16 Τι θα αλλάξει στον Οργανισμό Μεσολάβησης και Διαιτησίας (ΟΜΕΔ), στον οποίο μπορούν να προσφεύγουν εργοδότες και συνδικάτα σε περίπτωση που δεν υπάρχει συμφωνία για υπογραφή συλλογικής σύμβασης εργασίας;

• Η μεσολάβηση και η διαιτησία θα λαμβάνει υπόψη την οικονομική κατάσταση και την εξέλιξη της ανταγωνιστικότητας της παραγωγικής δραστηριότητας στην οποία αναφέρεται η συλλογική διαφορά.
• Η προσφυγή στη διαιτησία μπορεί να γίνεται σε οποιοδήποτε στάδιο των διαπραγματεύσεων με κοινή συμφωνία των μερών ή μονομερώς σε συγκεκριμένες περιπτώσεις.
• Η προσφυγή στη διαιτησία περιορίζεται στον καθορισμό βασικού ημερομισθίου ή μισθού. Για τα λοιπά θέματα μπορεί να συνεχιστεί οποτεδήποτε η συλλογική διαπραγμάτευση προκειμένου να συναφθεί συλλογική σύμβαση εργασίας.
• Το Διοικητικό Συμβούλιο του ΟΜΕΔ από 11μελές γίνεται 7μελές. Θα μετέχουν έξι εκπρόσωποι των κοινωνικών εταίρων και ένας πρόεδρος κοινής αποδοχής. Ολες οι αποφάσεις του διοικητικού συμβουλίου λαμβάνονται με την ομόφωνη απόφαση και των 7 μελών του.

ethnos